Bruksizm

Jest to powszechne schorzenie, w którym mimowolnie zgrzytamy zębami lub je zaciskamy. Zarówno mechanizmy, jak i bezpośrednie przyczyny wywołujące ten stan są przedmiotem wielu badań i debat wśród ekspertów z wielu dziedzin medycyny. Istnieją dwa rodzaje bruksizmu: nocny i dzienny.

Bruksizm nocny

Jest to zaburzenie ruchu związane ze snem, zwykle objawiające się mimowolnym zgrzytaniem zębów. Osoby z tym zróżnicowaniem często żyją również z innymi zaburzeniami snu,
takimi jak: bezdech senny, podwyższone tętno i zwiększone napięcie mięśniowe.

Bruksizm dzienny

Silne i często nieświadome zgrzytanie zębami podczas dnia. Wiąże się ze stresem i dużym napięciem emocjonalnym.

Główną przyczyną powstawania bruksizmu jest wzmożona aktywność mięśni pełniących funkcję żucia. Co jest przyczyną tej nadmiernej stymulacji? Istnieje wiele teorii i hipotez dotyczących tego problemu, jednak nie zawsze udaje się ustalić dokładną przyczynę. Z tego powodu bruksizm dzieli się na rodzaje: pierwotny (idiopatyczny) i wtórny.

Bruksizm pierwotny diagnozuje się, gdy nie można określić podstawowej przyczyny dolegliwości. Uważa się jednak, że za patogenezę tego stanu odpowiada zwiększona pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego. Rozważane są czynniki ryzyka prowadzące do powstania tego schorzenia:

• przewlekły i silny stres,
• palenie papierosów lub innych produktów zawierających nikotynę,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• nadmierne spożycie kawy i napojów energetycznych,
• spożywanie leków stymulujących układ nerwowy (takich jak amfetamina),
• występowanie bruksizmu w rodzinie.

Bruksizm wtórny jest spowodowany innym stanem medycznym lub efektem ubocznym niektórych leków, do których najczęstszych przyczyn należą:

• choroba refluksowa przełyku (GERD),
• stosowanie inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, leków przeciwdepresyjnych (sertralina, escitalopram, fluoksetyna) i inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (np. wenlafaksyna, duloksetyna) oraz niektórych leków przeciwpsychotycznych,
• bezdech senny,
• zaburzenia neurologiczne, zwłaszcza choroba Parkinsona,
• zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).

Objawy bruksizmu są różne - od takich, które są trudne do zauważenia i widoczne tylko podczas badań stomatologicznych, do takich, które znacznie ograniczają jakość życia. Wyróżniamy następujące przejawy:

• odpowiednio głośne zgrzytanie zębami, które budzi śpiącego obok partnera/partnerkę,
• uszkodzenia szkliwa zębów,
• pęknięte i wyszczerbione zęby,
• ból lub wrażliwość zębów,
• zmęczenie i drętwienie mięśni żucia,
• ból w okolicach stawu skroniowo-żuchwowego, który może promieniować do skroni, szyi i karku,
• ból ucha i szumy uszne,
• hipertrofia mięśniowa, asymetria twarzy,
• zaburzenia snu.

Jeśli problem jest łagodny i tymczasowy (na przykład z powodu stresującego okresu w pracy), leczenie może nie być konieczne. Natomiast drastyczne środki są potrzebne, jeśli bruksizm znacząco obniża jakość życia. Podawanie leków zwiotczających mięśnie, w tym zastrzyków z toksyny botulinowej, może pomóc osobom z ciężkimi siniakami, które nie reagują na inne metody leczenia. Jeśli bruksizm powraca, najważniejsze jest zarządzanie chorobą podstawową, taką jak bezdech senny lub choroba refluksowa przełyku (GERD).

Jak samodzielnie zapobiec schorzeniu?

Można zapobiec efektom bruksizmu w domowych warunkach poprzez:

• zmniejszenie stresu (np. odpoczynek, ciepłe kąpiele lub ćwiczenia),
• unikanie używek przed snem (nie pij kawy, mocnej herbaty ani alkoholu),
• zadbanie o dobrą higienę snu,
• rzucenie palenia,
• zaplanowanie regularnych kontroli stomatologicznych.